آثار لقمه‌ی حرام

آنچه از آیات قرآن کریم و روایات معصومین(ع) درک می‌شود، این است که خداوند، روح انسان را آفرید و جسمش را مرکبی برای او قرار داد تا خود را با وصل به مراحل تکامل به مقصد که همان رضوان الهی است، برساند. این مرکب (تن آدمی ) وابسته به‌عالم ماده است، ولی راکب (روح) وابسته به روح اعظم ـ «نفخت فیه من  روحی»⁽¹⁾ ـ و حضرت حق عز و جل است و به‌دنبال اهدافی والا و برتر. هر چه مرکب (جسم) در همراهی روح تعلل کند و موانع حرکت آن به‌سوی مقصد زیادتر شود، در رسیدن به هدف کندتر و کم‌توان‌تر خواهد بود. گناهان و معاصی به‌ویژه در حوزه‌ی جسم، از مهم‌ترین موانع تکامل روح هستند در رسیدن به مقصد. چنانچه امیر کلام، علی(ع) در دعای کمیل می‌فرماید: «و قعدت بی اغلالی» گناهان و معاصی، زمین‌گیرم کرده‌اند. در بین معاصی و گناهان، لقمه‌ی حرام فراهم آمده از مال‌های مشکوک و حرام، از ویژگی‌های خاصی برخوردار است که به چند نمونه از آنها اشاره می‌کنیم:

1ـ بعضی از گناهان بین بنده و حضرت حق است و تضییع «حق الله» را به‌دنبال دارد، لیکن لقمه‌ی حرام، علاوه بر «حق الله»، وزر و وبال «حق الناس» را هم در پی دارد.

 2ـ مصرف لقمه‌ی حرام جزئی از بدن و وجود انسان می‌شود و گوشت و پوست و استخوان آدمی از آن رشد و نمو می‌کند. حضرت علی(ع) می فرماید: «الحرام سحت»⁽²⁾, مال حرام خبیث و ناپاک است. پس کسانی که مال حرام می‌خورند و به فرزندانشان می‌خورانند، سراسر وجودشان را خباثت و ناپاکی‌ها فرا می‌گیرد و خانواده‌ای جهنمی در جامعه بنیاد می‌نهند.

آثار لقمه‌ی حرام بر روح و جان، دو گونه است، اول آثاری که به کل گناهان تعلق دارد که همان مخالفت با دستورات خداوند و تجاوز به‌حریم محرمات الهی است. دوم آثار که مخصوص لقمه‌ی حرام است و آن ضایع کردن حق الناس خواهد بود. در روایات آثار و مضراتی برای مال و لقمه‌ی حرام ذکر شده که به بعضی از آنها اشاره می کنیم:

الف: آثار عمومی

1ـ از بین رفتن لذت و حلاوت عبادت و ایمان: رسول گرامی اسلام(ص) می‌فرماید: «حرام علی قلوبکم ان تعرف حلاوة الایمان حتی تزهد فی الدنیا»⁽³⁾ ممکن نیست که قلب‌های شما شیرینی و حلاوت ایمان و عبودیت را درک کند، مگر اینکه از گناهان بپرهیزید و زهد و تقوی پیشه کنید. (کم‌توجهی به عبادت و بی‌رغبتی به دعا و نیایش حاصل این بلاست)

 2ـ زنگار زدن و تاریک شدن قلب: امام صادق(ع) فرمود: «ان القلوب لترین کما یرین السیف»⁽⁴⁾, همانا قلب‌های انسان‌ها زنگار می‌گیرد، همان‌طور که شمشیر چنین می‌شود، و گناهان عامل مهمی در پیدایش این آفت، در قلب‌های انسان‌هاست.

 3ـ از بین رفتن حجب و حیا و کم رنگ شدن قبح گناهان: در فرازی از دعای کمیل می خوانیم: «اللهم اغفر لی الذنوب التی تهتک العصم» خداوندا بر من ببخشای گناهانی را که پرده‌های حجب و حیا را می درند. (امروزه فراوانی بی‌حیایی و بی‌عفتی در جامعه نشان از این گناهان دارد)

4ـ سلب توفیق در انجام مستحبات: امام صادق «علیه السلام» می فرماید: «ان الرجل یذنب الذنب فیحرم صلاة اللیل»⁽⁵⁾ انسان، گاهی اوقات گناهی انجام می‌دهد که باعث محروم شدن وی از اقامه‌ی نماز شب می‌شود.

ب: آثار مخصوص لقمه‌ی حرام

1ـ عدم قبولی نماز تا چهل روز: پیامبر اکرم(ص) فرمود: «من اکل لقمة حرام لم تقبل له صلوة اربعین لیلة»⁽⁶⁾ کسی که لقمه‌ی حرامی می‌خورد تا چهل روز نماز او در درگاه حق تعالی پذیرفته نمی‌شود.

 2ـ مستجاب نشدن دعا: در حدیث قدسی از حضرت حق نقل شده: «فمنک الدعاء و علی الاجابة فلا تحجب عنی دعوة اِلاّ دعوة آکل الحرام»⁽⁷⁾ از شما دعا کردن و از من اجابت آن، پس هیچ کس از اجابت من محروم نمی‌شود، مگر شخص حرام خوار.

 3ـ قساوت قلب و عدم پذیرش حق: در جریان واقعه عاشورا امام حسین «علیه السلام» خطاب به لشکر یزید چنین فرمود: «فقد ملئت بطونکم من الحرام و طبع علی قلوبکم»⁽⁸⁾, شکم هایتان از حرام پر شده و قلب‌هایتان از پذیرش حق گریزان شده است.

 4ـ دوری از خدا: امیر بیان علی(ع) فرمود: «من أدخل بطنه النار فأبعده الله»⁽⁹⁾, کسی که در درون ]شکمش[ آتش ]مال حرام[ بریزد، خداوند او را از خود دور می‌کند.

 5ـ متزلزل شدن عبادات: پیامبر اکرم(ص) فرمود: «العبادة مع اکل الحرام کالبناء علی ارمل»⁽¹⁰⁾ عبادت کردن با حرام‌خواری، همچون بنیاد گذاشتن بنا بر روی خاک سست است و روشن است که چنین بنایی با اندکی لرزش، واژگون می‌شود.

عزیز روزه‌دار! بدانیم:

عبادت و دعای ما زمانی به کارمان می‌آید که آن را با تن و جسمی آلوده به مال حرام انجام نداده باشیم.

خانواده‌ی ما زمانی امین، همراه و همدل ما خواهند بود که جسم و جان آنها را با مال حرام آلوده نکرده باشیم.

به‌هوش باشیم: آدم‌هایی که امروز در اطراف خود می‌بینیم ـ حتی از خانواده‌های به‌ظاهر مذهبی ـ که به هیچ صراطی مستقیم نیستند، بسیاری از آنها برخاسته از خانواده‌هایی هستند که از مصرف مال حرام ابایی نداشته و در کسب و اکل آن حریمی برای خود ندیده‌اند.

       پی نوشت ها:

1.        آیات 29 سورة حجر و 72 سوره ص.

2.         آمدی، عبد الواحد، غرر الحکم، مکتب الاعلام الاسلامی، ح8102.

3.        مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، دار احیاء التراث العربی، ج73، ص 49.

4.        عروسی حویزی، عبد علی جمعه، نور الثقلین، اسماعیلیان، ج5، ص 513، ذیل آیه 14 مطففین.

5.        مجلسی، بحار الانوار، ج70، ص330.

6.        همان، ج63، ص 313.

7.        ابن فهد حلی، عدة الداعی، مؤسسه معارف اسلامی، چاپ اول، 1420 هـ، ص171.

8.        مجلسی، بحار الانوار، همان، ج45،ص8.

9.        مجلسی، بحار الانوار، ج40، ص340.

10.     مجلسی، بحار الانوار، ج100، ص 16.

اقتباس از مقاله‌ای از خبرگزاری جام