اربعین در آیینه‌ی تاریخ

اربعین، در میان مسلمانان به‌ویژه شیعیان، به روز بزرگداشت امام حسین(ع) معروف و مشهور است. در فرهنگ و شعائر اسلامی اصلی است مسلم و دانشمندان شیعی در اینکه این روز باید با یاد و نام امام حسین(ع) و بزرگداشت وی و با برپایی مراسم عزاداری همراه باشد، متفق‌القول هستند. فرهنگ شیعه، اربعین را از روزهای زیارتی امام حسین(ع) معرفی کرده و امام عسکری(ع)‌ زیارت اربعین را یکی از پنج نشانه‌ی مؤمن می‌داند. (حدیث آن در کتاب دررالاخبار، ص 696 و منابع فراوان دیگر ثبت شده است.)

سفارش ائمه(ع) و بزرگان دین در بزرگداشت این روز، به‌قدری مهم و مؤثر بود که بسیاری  از بزرگان شیعه از زمان‌های دور، پای پیاده و حتی پابرهنه از نجف و اطراف کربلا با اشتیاق به زیارت حرم مطهر امام حسین(ع) می‌رفتند. این اشتیاق تا به‌آنجا شدت پیدا کرد که بعضی‌ها از سر دوستی و بعضی هم از سر کم‌سوادی ـ مثل مراسم عزاداری و سینه‌زنی اباعبدالله الحسین(ع) ـ شاخ‌وبرگ‌های به‌آن افزودند که پذیرش آنها برای نسل جوان ـ که گفته‌ها و نوشته‌ها را بر محور استدلال و منطق می‌پذیرد ـ ‌مشکل شده و از سوی دیگر دشمن کینه‌جو هم همین موارد را با سوءنیت طرح و در اعتقاد جوانان ایجاد شبهه می‌کند. یکی از این شبهات در تاریخ حضور خانواده‌ی امام حسین(ع) بعد از رهایی از اسارت شام در کربلا است که در این مختصر به آن می‌پردازیم.

موارد مورد تأکید تاریخ:

ـ آنچه مسلم است، اسرای کربلا که تعداد آنها را 28 یا 29نفر کتب تاریخ با نام و نشان ثبت کرده‌اند، با طی فاصله‌ی بیش از پنجاه کیلومتر بین کربلا و کوفه، دو یا سه روز پس از عاشورا وارد کوفه شدند.

ـ پسر زیاد برای کسب اجازه از یزید در خصوص اینکه آنها را به شام بفرستد یا نه، نامه‌ای را به شام نوشت و آن را با پیکی به سوی یزید فرستاد. با توجه به فاصله‌ی بیش از 1100کیلومتری بین کوفه و شام به تصریح مورخین رفت و برگشت پیک بیش از 20 یا 25 روز طول کشید.

ـ‌ به‌دستور یزید قرار شد اسرا را به شام ببرند. بردن آنها که کودکان خردسال تا زنان کهن‌سال را شامل می‌شد، در مسافت اشاره شده که دست‌کم 20منزل فاصله بود، در کم‌تر از 20روز به‌نظر منطقی نیست. اینکه بعضی از متون تاریخ ورود اسرا به شام را ماه ربیع‌الاول نوشته‌اند، به‌نظر منطقی می‌آید.

ـ نگهداری اسرا را در شام دست‌کم 7روز و تا پنج ماه هم نوشته‌اند. با احتساب آنها مشکل است آنها در روز اربعین سال 61 به کربلا برگشته باشند. احتمال حضور آنها در اربعین 62 بیشتر است.

ـ البته مدرکی در کتب تاریخ مطالعه شده، یافت نشده، لیکن ممکن و منطقی است که اسرا هنگام حرکت از کوفه به‌سوی شام در اربعین سال 61 به دلیل عبور از کربلا، به زیارت قبر امام حسین(ع) نایل شده باشند.

ـ رسیدن خبر واقعه‌ی کربلا به مدینه و آمدن جناب عبدالله بن جابر انصاری ـ ‌با چشمان نابینا ـ به کربلا هم با توجه به فاصله‌ی بین کربلا تا مدینه، به‌طور قطع بیش از 40روز طول خواهد کشید.

ـ عطیه‌ی کوفی در تاریخ از مفسران بزرگ قرآن کریم بشمار می‌آید، همزمان شدن ورود او با جابر به کربلا باعث شده تحریفگران او را به‌عنوان غلام جابر معرفی کنند که نشان از تحریف و یا بی‌دقتی در نقل صحیح وقایع دارد.

ـ این نمونه‌ها و موارد فراوان دیگر نشان از این واقعیت دارد که تحریفگران برای ایجاد انحراف در بیان دقیق واقعه‌ی کربلا، تحریک احساسات دوستان اهل بیت(ع) برای گریه یا موارد دیگر اقدام به ساختن روایت‌های جعلی و ثبت در کتاب‌ها کرده‌اند.

ـ دوستان برای کسب اطلاع بیشتر می‌توانند به این منابع مراجعه کنند: حماسه‌ی حسینی، مرتضی مطهری، جلد 1/ بررسی تاریخ عاشورا، محمدابراهیم آیتی/ لؤلؤ و مرجان، محدث نوری/ خورشید شهادت، دفتر اول، سیدجعفر شهیدی/ تحریف شناسی عاشورا، محمدصحتی سردرودی

امیدواریم با ظهور منجی آخرین حقایق تاریخ آن‌گونه که واقع شده‌اند برای همه روشن شود. در ایجاد زمینه‌ی ظهور آن گونه که شایسته است، تلاش کنیم.